Tìm hiểu hộp số CVT là gì?
Cấu tạo hộp số vô cấp CVT (Ảnh minh họa – Nguồn Internet)
CVT (Continuously Variable Transmission) là viết tắt của “hộp số biến thiên vô cấp” – một dạng hộp số tự động đặc biệt cho phép xe thay đổi tỷ số truyền liên tục mà không cần phải chuyển qua từng cấp số cố định như hộp số AT thông thường. Hiện nay, công nghệ CVT được ứng dụng rộng rãi trên nhiều dòng xe cỡ nhỏ và tầm trung của các thương hiệu nổi tiếng như Honda, Toyota, Nissan, Audi, Mitsubishi…
Lịch sử ra đời của hộp số CVT
Ý tưởng về hộp số vô cấp đã được danh họa Leonardo da Vinci phác thảo từ năm 1490. Đến năm 1886, bản quyền phát minh hộp số con lăn đầu tiên được đăng ký và năm 1935, Adiel Dodge được cấp bằng sáng chế tại Mỹ.
Đến năm 1958, kỹ sư người Hà Lan – Daf – là người đầu tiên sản xuất hộp số CVT thương mại trên ô tô. Mãi đến năm 1989, mẫu xe Subaru Justy GL mới trở thành chiếc xe đầu tiên được trang bị hộp số CVT và bán tại Mỹ.
Subaru Justy GL – mẫu xe đầu tiên dùng hộp số CVT tại Mỹ
Sau đó, các hãng xe lớn như Ford hay GM nhanh chóng ứng dụng công nghệ này cho nhiều dòng xe SUV. Tại Việt Nam, hộp số CVT bắt đầu phổ biến từ mẫu Mitsubishi Lancer Gala và hiện được trang bị trên các dòng xe như Toyota Vios, Honda City, Corolla Altis…
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của hộp số CVT
Hộp số CVT gồm ba bộ phận chính: hai puli (ròng rọc) và một dây đai kim loại hoặc cao su truyền động giữa chúng. Puli đầu vào nhận năng lượng từ động cơ, puli đầu ra truyền lực đến bánh xe. Điểm đặc biệt là CVT không sử dụng bánh răng cố định mà thay đổi đường kính của puli để điều chỉnh tỷ số truyền liên tục.
Bộ truyền đai trên hộp số vô cấp CVT
Khi hai puli tách xa nhau, dây đai hạ thấp, tạo tỷ số truyền nhỏ – phù hợp khi xe cần tăng tốc. Ngược lại, khi puli ép sát nhau, bán kính dây đai tăng, tạo tỷ số truyền lớn – giúp xe tiết kiệm nhiên liệu khi chạy đều. Chính vì vậy, hộp số CVT cho cảm giác chuyển số êm ái và mượt mà hơn hẳn hộp số truyền thống.
Nguyên lý thay đổi tỷ số truyền trong hộp số vô cấp CVT
Ưu và nhược điểm của hộp số CVT
Hộp số CVT giúp xe vận hành mượt mà, tiết kiệm nhiên liệu
Ưu điểm:
- Chuyển số êm ái, mượt mà, không bị giật như hộp số AT truyền thống.
- Giảm tiếng ồn động cơ, tăng sự thoải mái khi lái xe.
- Tiết kiệm nhiên liệu tốt do động cơ luôn hoạt động ở vòng tua tối ưu.
- Thích ứng linh hoạt khi tăng/giảm tốc, đặc biệt khi leo dốc hoặc dừng đèn đỏ.
- Cấu trúc gọn nhẹ, chi phí sản xuất và bảo dưỡng thấp.
Nhược điểm:
- Không chịu được mô-men xoắn quá lớn – hạn chế trên xe thể thao hoặc SUV nặng.
- Khả năng tăng tốc không “bốc” bằng hộp số có cấp.
- Dây đai có thể bị giãn hoặc trượt sau thời gian dài sử dụng.
- Cảm giác lái thiếu “chân thật” đối với người yêu tốc độ.
So sánh hộp số CVT với MT và AT
So sánh hộp số CVT với hộp số sàn (MT) và tự động (AT)
So sánh CVT và MT (hộp số sàn):
- Xe MT yêu cầu người lái sang số thủ công bằng chân côn, trong khi CVT tự động hoàn toàn.
- MT mang lại cảm giác “thật tay”, phù hợp người thích cảm giác lái thể thao.
- CVT tiện lợi hơn khi di chuyển trong đô thị, không gây mỏi chân, sang số mượt và êm hơn.
So sánh CVT và AT (hộp số tự động):
- Hộp số AT có cấp, chuyển số theo bánh răng hành tinh – cảm giác tăng tốc mạnh hơn CVT.
- CVT cho cảm giác lái êm ái, tiết kiệm nhiên liệu hơn AT.
- AT phù hợp xe công suất lớn, còn CVT tối ưu cho xe đô thị, di chuyển nhẹ nhàng.
Kết luận: Mỗi loại hộp số đều có ưu và nhược điểm riêng. Người thích cảm giác lái mạnh mẽ nên chọn xe MT hoặc AT, trong khi hộp số CVT lại là lựa chọn lý tưởng cho người ưu tiên sự êm ái, tiết kiệm và tiện lợi – đặc biệt phù hợp với nhu cầu di chuyển trong đô thị.
